Dialyse

Als de nieren van uw kind niet goed meer werken, en transplantatie (nog) niet mogelijk is, kan dialyse noodzakelijk zijn. Bij dialyse wordt het bloed van uw kind steeds opnieuw gezuiverd.

Waarom is dialyse nodig?

Het bloed in ons lichaam moet continu gezuiverd worden van afvalstoffen. Gezonde nieren doen dat zelf. Afvalstoffen en overtollig vocht worden dan uitgeplast. Als uw kind een chronische nierziekte heeft, kan het zijn dat de nieren op een bepaald moment niet of nauwelijks meer functioneren. Als de nierfunctie minder dan 10 procent is, hopen afvalstoffen zich op in het bloed. Het lichaam raakt dan vergiftigd. Als we niet ingrijpen, zal uw kind overlijden.

De taak van de nieren kan gedeeltelijk worden overgenomen door een apparaat met een kunstnier (hemodialyse) of door de mogelijkheid om via de buikholte schadelijke stoffen en overtollig vocht kwijt te raken (peritoneale dialyse). Dialyse is een intensieve behandeling die diep ingrijpt in het dagelijks leven van uw kind, maar ook van de andere gezinsleden.

Hemodialyse en peritoneale dialyse

Er zijn twee vormen van dialyse: hemodialyse en peritoneale dialyse.

Hemodialyse

Dit is dialyseren met een kunstnier (hemodialyse). Het bloed van uw kind wordt dan via een slangetje, door een apparaat, naar de kunstnier buiten het lichaam geleid. In de kunstnier bevinden zich de spoelvloeistof en de membranen voor zuivering. Als deze behandeling langdurig nodig is kan dit niet in het UMCU/WKZ plaatsvinden en wordt u doorverwezen naar een ander kinderziekenhuis.

In het WKZ kan deze vorm van dialyse wel kortdurend, voor een aantal weken, worden uitgevoerd. Dit noemen we CVVHD, deze behandeling vindt plaats op de intensive care.

Peritoneale dialyse

De andere vorm van dialyse is peritoneale dialyse (buikspoelen). Het eigen buikvlies fungeert hierbij als filter. In de buikholte bevindt zich de spoelvloeistof, die daar met een slangetje is ingebracht. De dialyse vindt dus plaats in het lichaam en niet in een kunstnier. Voor veel kinderen is deze vorm van dialyse geschikt. De peritoneale dialyse kan in het ziekenhuis of thuis plaatsvinden. Als de behandeling thuis plaatsvindt is het minder belastend voor uw kind. In het UMCU/WKZ kiezen we ervoor om ’s nachts te spoelen. Terwijl het kind slaapt, haalt een machine die naast het bed staat telkens de gebruikte spoelvloeistof uit de buikholte en laat verse vloeistof naar binnen lopen. Groot voordeel van ’s nachts dialyseren is dat uw kind overdag meestal niet behandeld hoeft te worden.

Als uw kind peritonealedialyse ondergaaat, hoeft hij niet voor elke spoeling naar het ziekenhuis. Peritoneale dialyse is beter in te passen in het dagelijks leven dan hemodialyse. Uw kind kan gewoon naar school en meedoen met de andere kinderen.

Dialyse bij kleine kinderen

Het is mogelijk om ook heel kleine kinderen, zoals zuigelingen, te dialyseren. Als dit voor langere tijd moet gebeuren, wordt bij hen de voorkeur gegeven aan peritoneale dialyse, omdat dit dan technisch makkelijker is. Bovendien kunnen zij dan zoveel mogelijk thuis behandeld worden.

De gezondheidstoestand van uw kind bij dialyse

Met dialyse kunnen niet alle afvalstoffen uit het bloed verwijderd worden. Uw kind kan daardoor nog steeds een aantal klachten en verschijnselen hebben die soms ook in de pre-dialysefase bestonden. Zo kan er sprake zijn van vermoeidheid, slechte eetlust, misselijkheid, bloedarmoede, jeuk, botproblemen, hoge bloeddruk en vochtophoping.

De meeste kinderen die gedialyseerd worden zijn in staat een redelijk normaal leven te leiden. De dialyse zorgt ervoor dat de symptomen en verschijnselen waar uw kind last van had, niet verder verergeren. Ongeveer acht tot tien procent van de werking van de nieren kan worden overgenomen.  

Om de hoeveelheid afvalstoffen in het lichaam te beperken zal uw kind een dieetvoorschrift krijgen . Dit lijkt vaak erg op het dieet dat het kind al had in de pre-dialysefase. Als de eigen nieren ook nog een beetje werken, maakt dit de dialysebehandeling makkelijker. De eigen nieren helpen dan nog mee om afvalstoffen en vocht uit het lichaam te verwijderen.

Als de eigen nierfunctie verder afneemt zal uw kind uiteindelijk helemaal geen urine meer produceren. Het vocht dat uw kind binnenkrijgt kan alleen met de dialyse verwijderd worden.  Dit betekent meestal dat uw kind maar een beperkte hoeveelheid vocht per dag mag drinken.

Voorbereiding uitklapper, klik om te openen

Voor peritoneale dialyse is een (permanente) toegang tot de buikholte nodig. Tijdens een kleine chirurgische ingreep onder algehele narcose, wordt een katheter (slangetje) door de buikwand in de buikholte gebracht. Daarna wordt uw kind op een verpleegafdeling opgenomen.

Training

De katheter blijft zitten en via dit slangetje wordt spoelvloeistof in de buikholte gebracht. Aanvankelijk wordt de dialyse met kleine hoeveelheden spoelvloeistof en met een speciale dialysemachine uitgevoerd. Afhankelijk van de medische toestand van uw kind, volgt ongeveer twee weken na het inbrengen van de katheter een trainingsperiode van ongeveer twee weken .

 De dialyseverpleegkundige leert u omgaan met de peritoneale dialysemachine, het meten van de bloeddruk, het bijhouden van de dialyselijsten. Ook leert u om goed schoon te werken. U leert de ‘huidpoort’ te verzorgen. Dit is de plek waar de katheter via de huid naar buiten komt.

Het schoon en in goede conditie houden van de huidpoort en de katheter is erg belangrijk om buikvliesontsteking te voorkomen.

Gedurende de training ligt de verantwoordelijkheid voor de behandeling bij de dialyseverpleegkundige. Afhankelijk van de medische situatie blijft uw kind opgenomen of gaat het naar huis, waarna de training verder poliklinisch plaatsvindt.

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

Behandeling thuis

Belangrijk is dat het aansluiten aan de peritoneale dialysemachine steeds gebeurt in een rustige en schone omgeving. Het aankoppelen van de zak met spoelvloeistof (dialysaatzak) moet op steriele wijze gebeuren. Om na te gaan of de behandeling goed verloopt, zijn poliklinische controles nodig, aanvankelijk eens in de twee weken, later eens in de vier weken of met langere tussentijden. Bij problemen kunt u altijd contact opnemen met de dialyseverpleegkundige of met de maatschappelijk werker. Als er aanpassingen in het huis nodig zijn om de dialyse thuis mogelijk te maken, regelt de maatschappelijk werker dit.

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

Kinderen die met peritoneale dialyse worden behandeld, komen ongeveer eens per maand op de polikliniek voor controle. Zij worden dan door de dialyseverpleegkundige en de kindernefroloog gezien. Soms is er ook een gesprek met de diëtist, de maatschappelijk werker of de pedagogisch medewerkster. Eens in het halfjaar wordt de functie van het buikvlies gemeten, dan duurt de controle een paar uur langer. Als er problemen zijn, kan de controle ook vaker gedaan worden.

Complicaties

Buikvliesontsteking

Peritoneale dialyse kan een aantal problemen met zich meebrengen. Een buikvliesontsteking is één van de belangrijkste. Een buikvliesontsteking is een infectie in de buikholte. Deze kan zeer ernstig zijn en moet altijd direct behandeld worden.

Meestal is een bacterie de oorzaak. Het gaat dan om een huidbacterie die bij wisselingen in de buikholte terecht komt. Ook kunnen bacteriën via een ontstoken katheterpoort of via de darmwand een infectie van het buikvlies veroorzaken. Een buikvliesontsteking, veroorzaakt door een bacterie, moet altijd direct behandeld worden met antibiotica. Meestal kan dat thuis, maar soms is een opname noodzakelijk.

De buikvliesonsteking kan ook veroorzaakt worden door schimmels of gisten. Ook hier krijgt uw kind medicijnen tegen. Het buikvlies functioneert tijdens een infectie (tijdelijk) niet goed. Soms is het nodig om tijdelijk over te stappen op hemodialyse.

Om een buikvliesontsteking te voorkomen is het belangrijk om tijdens wisselingen zo schoon mogelijk te werken.

De eerste verschijnselen die kunnen duiden op een buikvliesontsteking zijn: troebele spoelvloeistof, buikpijn, koorts, overgeven en misselijkheid. Als u het vermoeden heeft dat uw kind een buikvliesontsteking heeft, moet u onmiddellijk contact opnemen met het ziekenhuis. Neem de zak met spoelvloeistof mee als u naar het ziekenhuis komt. Deze kan gekweekt worden om te kijken of er een bacterie of schimmel in zit.

De katheter

Soms is de ligging van de katheter niet goed, waardoor deze minder goed werkt. Het kan helpen als uw kind een andere houding aanneemt tijdens het spoelen. Als er een verstopping van de darmen is, waardoor de katheter bekneld raakt, wordt deze verstopping behandeld. Als dat allemaal niet helpt, is het soms nodig om een nieuwe katheter in te brengen.

De huidpoort

De huidpoort kan geïrriteerd raken. Deze ziet er dan rood en gezwollen uit en jeukt. Meestal komt dit omdat de katheter wat op en neer schuift. Het is belangrijk om de katheter goed vast te plakken op de huid. Goed schoonhouden met water en zeep voorkomt irritatie.

Als de plek rood blijft en er zwelling op komt, kan er sprake zijn van een infectie. Neem dan contact op met het ziekenhuis. Soms wordt daarvoor een antibioticum voorgeschreven. Als dat niet voldoende helpt, of als de infectie steeds terugkomt, kan het nodig zijn de huidpoort te opereren of een nieuwe katheter in te brengen.

Lekkage

Als de katheter niet goed in de buikwand is vastgegroeid, kan er spoelvloeistof langs de katheter lekken. Soms lekt er ook vloeistof vanuit de buikholte naar het weefsel vlak onder de huid. Er komt dan een breukje in de buikwand. Dit ziet eruit als een kleine zwelling. Soms is het nodig om tijdelijk te stoppen met de peritoneaal dialyse en over te stappen op hemodialyse. Meestal herstelt het breukje dan vanzelf.

Functieverlies van het buikvlies

Als het buikvlies jarenlang gebruikt is om te spoelen, kan er functieverlies optreden. Via het buikvlies kan dan minder goed vocht aan het bloed worden onttrokken. Als het buikvlies ernstig is aangetast, moet soms worden overgegaan op hemodialyse.

Leefregels

Door de ziekte en de dialyse zal uw kind wat sneller vermoeid zijn. Hij moet een vocht- en eiwitbeperkt dieet volgen. Als de nieren helemaal niet meer werken, mag uw kind maar heel weinig drinken. Veel kinderen vinden dit moeilijk.

Elk kind vindt het moeilijk om een dieet te volgen. Dat levert vaak problemen op, bijvoorbeeld tijdens traktaties of op feestjes. Het helpt als u mensen uit de directe omgeving goed informeert en uitlegt waarom het niet mag. Een kinderdiëtist legt u het dieet uit en begeleidt u in het uitvoeren ervan.

Behandelteam

Bij de behandeling van kinderen met peritoneale dialyse is een heel team betrokken. Het team bestaat uit:

• de kinderarts-nefrologen
• de dialyseverpleegkundigen
• de specialistisch verpleegkundige kindernefrologie
• de kinderdiëtiste
• de maatschappelijk werker
• de consulent van de ziekenhuisschool
• de pedagogisch medewerker

Wachttijden uitklapper, klik om te openen

Laatst bijgewerkt: 9-10-2024
Toegangstijd polikliniek Nefrologie : 9 weken

Belangrijk Dit is de gemiddelde wachttijd. De wachttijd kan per patiënt verschillen. Het is afhankelijk van de reden voor verwijzing.

Meer weten uitklapper, klik om te openen

In het geval dat u of uw kind deze behandeling ondergaat, kunt u onder ‘Afspraken’ in het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht praktische informatie over de afspraak vinden.

Naar Mijn UMC Utrecht

Wat hoort er bij deze behandeling

• Polikliniek Nefrologie
• Verpleegafdeling Schildpad

Relevante websites

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur.