Fototherapie

Fototherapie bij hyperbilirubinemie

Heel veel pasgeborenen worden in de eerste levensdagen een beetje geel. Dit hoeft niet behandeld te worden. Als er sprake is van een verhoogd risico en er aanwijzingen zijn voor een hoog bilirubinegehalte wordt er bloedonderzoek gedaan. 

Wanneer een pasgeboren baby gedurende langere tijd een sterk verhoogd bilirubine gehalte heeft, kunnen diverse gebieden in de hersenen beschadigd raken. Om dit te voorkomen wordt fototherapie toegepast: In deze folder leest u meer over een behandeling met fototherapie.

Bij iedere pasgeborene worden rode bloedlichaampjes afgebroken. Bij de afbraak daarvan wordt “bilirubine” gevormd. Normaal wordt bilirubine in de lever omgezet en via de urine en ontlasting uitgescheiden. Bij een pasgeborene en zeker een vroeggeborene (prematuur) is de lever nog onrijp en niet goed in staat bilirubine om te zetten. Een hoog bilirubinegehalte zorgt voor een gele kleur van de huid en het oogwit. Vaak is uw kind ook slaperig of suf. 

Hoe hoog de waarde van het bilirubine mag zijn is afhankelijk van de leeftijd van een kind, van het gewicht en of er sprake is geweest van complicaties tijdens of na de geboorte.

Kenmerk van hyperbilirubinemie is het geelzien (de huid, maar ook het oogwit kunnen geel kleuren) en vaak ook het slaperig of suffer worden van een kind.

Risico van hyperbilirubinemie

Indien een pasgeboren baby gedurende langere tijd een sterk verhoogd bilirubine gehalte heeft kunnen diverse gebieden in de hersenen beschadigd raken. Om dit te voorkomen wordt fototherapie toegepast en in uitzonderlijke gevallen een wisseltransfusie uitgevoerd.

Mogelijke oorzaken van hyperbilirubinemie

Mogelijke oorzaken voor een verhoogd bilirubine zijn:

• Een grote bloeduitstorting, bijvoorbeeld ten gevolge van een vacuümextractie
• Een verminderde leverfunctie omdat een kind te vroeg geboren is
• Een infectie
• Te weinig vocht/ voeding in de eerste levensdagen
• Diabetes mellitus bij de moeder
• Verschil in bloedgroepen van moeder en kind, bijvoorbeeld het Rhesusantagonisme
• Soms is het nodig om nader onderzoek te doen naar de oorzaak van het te hoge bilirubine. De arts zal dit met u bespreken.
  

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

De behandeling van het te hoge bilirubinegehalte is “fototherapie”. Fototherapie is de behandeling met speciaal (blauw) licht. Het licht breekt via de huid het bilirubine af tot een stof die het lichaam zelf kan uitscheiden via de urine en de ontlasting. Het is belangrijk dat er zoveel mogelijk huid onbedekt is onder de fototherapielamp. Dit betekent dat eventuele kleding en de hulpmiddelen voor het bieden van comfort verwijderd moet worden. Dit kan meer onrust geven bij een kind.

Er zijn diverse soorten fototherapie lampen. De keuze die gemaakt zal worden hangt van de conditie van uw kind af, het gewicht, het type bed waarin het ligt en de hoogte van het bilirubine gehalte. In alle gevallen is bescherming van de ogen nodig door middel van een speciaal fototherapie-brilletje. In sommige situaties is een combinatie van meerdere lampen nodig om het bilirubinegehalte voldoende te laten dalen. 

De duur van de fototherapie is afhankelijk van het verloop van de bilirubinewaardes.
Deze worden regelmatig gemeten en de uitslag bepaalt hoe lang doorgegaan wordt met de fototherapie. Meestal werkt de fototherapie voldoende en kan de lamp binnen enkele dagen weer gestopt worden. 

Een enkele keer moet de fototherapie herstart worden omdat de waarde van het bilirubine weer te hoog is na het stoppen van de fototherapie.

Wisseltransfusie

Een heel enkele keer is het bilirubine gehalte dusdanig hoog (en werkt de fototherapie onvoldoende) waardoor er een wisseltransfusie moet plaatsvinden. Tijdens deze procedure wordt het bloed van uw kind met het sterk verhoogde bilirubine gehalte vervangen door donorbloed. Dit gebeurt door zeer geleidelijk aan bloed via een infuus af te nemen en donorbloed toe te dienen. 

Gevolgen fototherapie

De fototherapie heeft de volgende consequenties voor uw kind:

• Hij/zij kan een verhoogde temperatuur krijgen door warmteafgifte van de fototherapielamp
• Hij/zij verliest meer vocht door urine en ontlasting. De ontlasting is vaak dun en donkergroen
• Door het toegenomen vochtverlies heeft het kind ook meer vocht nodig. Meer vocht betekent meer voeding of (extra) vocht via een infuus. De combinatie van extra voeding en het slaperig worden kan betekenen dat er een maagsonde nodig is als uw kind deze nog niet heeft en onvoldoende zelf drinkt
• De huid kan geïrriteerd en pukkelig raken
• De ogen moeten beschermd worden met een “brilletje”

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

Verzorgen van uw kind

U kunt uw kind verzorgen zoals u dat gewend was om te doen voor de fototherapie.

Er zijn een aantal aandachtspunten die goed zijn om te weten:

• Vanwege de kans op een verhoogde temperatuur is het goed om, zeker in het begin van de fototherapie, regelmatig te temperaturen. Overleg hierover met de verpleegkundige die voor uw kind zorgt. Het kan zijn dat uw kind een temperatuurmetertje in de luier heeft of krijgt die de temperatuur continu meet
• Het is belangrijk om goed te observeren of uw kind een natte luier en/ of ontlasting heeft. Vaker verschonen kan nodig zijn als de billen rood zijn vanwege frequentere ontlasting. Om zoveel mogelijk huid bloot te stellen aan het licht wordt een kleinere luier gebruikt of wordt de rand van de luier bij de navel omgeslagen
• Observatie van de huid is belangrijk. Zeep, zalven, olie, alcohol en vaseline irriteren de huid tijdens de fototherapie en mogen daarom niet gebruikt worden. Schoonmaken met water is voldoende
• De oogjes moeten iedere verzorging worden schoongemaakt. Ze worden sneller vies omdat ze afgesloten worden van de buitenlucht door het fototherapiebrilletje
• Na de verzorging moet het brilletje weer goed voor de ogen zitten. U kunt dit zelf doen of de verpleegkundige vragen hierbij te helpen
• Na de verzorging moet de lamp weer op de goede hoogte ingesteld worden. Overleg met de verpleegkundige als de hoogte van de couveuse of open bed veranderd is tijdens de verzorging
• Er mag nooit een kruik gebruikt worden in combinatie met een fototherapielamp i.v.m. gevaar op verbranding
• Het is ook tijdens de periode van fototherapie belangrijk om te buidelen of uw kind te verzorgen en te voeden. Het is afhankelijk van de hoogte van het bilirubinegehalte en de conditie van uw kind of en hoe vaak (langere) onderbreking van de fototherapie mogelijk is. Het streven is meestal om de tijd voor het verzorgen en voeden niet langer dan 30 minuten te laten duren.

Zorgkosten uitklapper, klik om te openen

Contact uitklapper, klik om te openen